Jedna od završnih etapa oslobođenja srpskih zemalja od osmanske vlasti jeste oslobođenje Vranja 1878. godine.
Nakon što je Drugi srpsko-turski rat počeo, vojska kneževine Srbije je pokrenula ofanzivu na teritoriji današnje južne Srbije. Dobivši Grdeličku bitku, uspeli sa da provale u Masiručku kotlinu i tako otvorili put ka Vranju.
Istovremeno je južna Srbija gorela od ustanaka, pa i sama kotlina Vranja. Kako bi se povezali sa ustanicima u Poljanici, srpska komanda šalje potporučnika Stepu Stepanovića sa zadatkom da osnuje ustanički bataljon, koji kasnije igra veoma važnu ulogu.
General Jovan Belimarković je komandovao srpskim snagama, dok su za suparnika imali generala Asaf-pašu, koji je komandovao osmanskom vojskom. Srpska vojska je bila raspoređena duž desne strane Južne Morave, dok se duž leve nalazila osmanska vojska.
Borba za oslobođenje Vranja je zvanično počela 26. januara, prebacivanjem srpske vojske na levu stranu Morave, a kulminirala je velikom bitkom 31. januara. U njoj je učestvovalo oko 22 000 vojnika, a završila se srpskom pobedom.
Pored Stepe Stepanovića, u borbi se istakao i potporučnik Stojičević, koji je dao svoj život u borbama na Devotinu. Tu je i major Radomir Putnik, njegovo zaduženje je bila potera za osmanskim vojnicima koji su posle bitke bežali ka Preševu i Bujanovcu.
Vranjanci su, posle Sanstefanskog sporazuma, bili uplašeni da ne potpadnu pod upravu kneževine Bugasrske, te su pismo poslali srpskom knezu Milanu Obrenoviću s molbom da ne povlači srpsku vojsku iz Vranja. Nakon Berlinskog kongresa, Vranje je i zvanično postalo deo Srbije.
Bitka je odnela oko 200 srpskih života, dobrovoljaca i regularnih vojnika, i ostavila oko 300 ranjenih, dok je broj nastadalih i ranjenih osmanske vojske bio veći.
Vranjanci su prvu svečanu proslavu oslobođenja Vranja od Turaka proslavili 30. januara 1880. godine. Poslali su telegram generalu Jovanu Belimarkoviću u kome mu se zahvaljuju na slobodi, a 1. maja 1890. godine, dvanaest godina nakon bitke, dodeljuju mu diplomu vranjskih građana i ponovo izražavaju svoju zahvalnost za ,,mudro komandovanje srpskom vojskom, koje je jugu Srbije donelo vekovno očekivanu slobodu”.
Vranje je počelo sa sakupljanjem donacija za podizanje spomenika palim oslobodiocima, te se 31. januara 1900. godine organizivala igranka, a ulaznika je bio dobrovoljni prilog za podizanje spomenika. Jovan Belimarković je sam priložio 2000 tadašnjih dinara za izgradnju spomenika. Tri godine kasnije, 1903. godine, je spomenik konačno otkriven i u narodu je poznat kao Čika Mitke.
Danas u gradu nekoliko ulica nose imena koja ih vezuju za bitku oslobođenja, ulica 31. januara, ulica Generala Belimarkovića, ulica Kralja Milana. Gradska uprava grada Vranja je 2008. godine donela odluku da se 31. januar obeležava kao Dan Vranja. Organizuju se razne manifestacije, uručuju se nagrade iz raznih oblasti i polaže se venac na spomeniku Čika Mitketa.
Takođe, obeležava se ski-kup ,,Đulbars i Kace” na Besnoj kobili i marš ,,Stazama oslobodioca Vranja iz 1878. godine”.
M. P.